Spectrum House Araştırma Merkezi, 4-23 Eylül 2024 tarihleri arasında Kürt seçmenlerin Türkiye’deki siyasi ittifaklara yönelik algı, tutum ve beklentilerini analiz etmek amacıyla geniş kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Araştırma, Kürt nüfusunun yoğun olarak yaşadığı dokuz il ve Türk nüfusunun yoğun olduğu dört ilde, 18 yaş ve üzeri toplam 1610 katılımcıyla yapıldı. Araştırmanın amacı, bu seçmenlerin hangi koşullar altında siyasi partiler arasındaki doğrudan veya dolaylı ittifaklara destek verdiklerini ortaya koymak ve genel olarak Türkiye siyasetindeki yerlerini, kilit konumlarını ve gelecekteki siyasi süreçlere olası etkilerini analiz etmekti.
Araştırma, “Kürt illeri” olarak değerlendirilen Diyarbakır, Van, Mardin, Batman, Şırnak, Bingöl, Kars, Gaziantep ve Hakkâri ile Türk nüfusunun çoğunlukta olduğu İstanbul, İzmir, Ankara ve Mersin’de gerçekleştirildi. Bu seçmenlerin Türkiye’deki siyasi ittifaklar hakkındaki düşüncelerini detaylandıran bu saha çalışması, özellikle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin başarısı, Kürt meselesinin çözümü ve siyasi partilerin ittifaklara bakışı gibi konulara odaklandı.
Spectrum House araştırması: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi başarısız
Araştırmaya katılanların büyük çoğunluğu, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni başarısız buldu. Katılımcıların yüzde 61,4’ü mevcut sistemi olumsuz değerlendirirken, sadece yüzde 21,1’i sistemi başarılı bulduğunu ifade etti. Yaklaşık olarak, her beş katılımcıdan biri Başkanlık Sisteminin devamından yana. Her üç katılımcıdan ikisiyse Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem istedi.
İttifaklara bakış: Şeffaf diyalog ve iyi niyet beklentisi
Katılımcıların yüzde 25,8’i şeffaf ve açık diyalog koşulunu, yüzde 23,2’si ise Kürt meselesinin çözümünde iyi niyet beyanını öncelikli olarak gördüğünü belirtti. Bu koşullar altında DEM Parti’nin siyasi partilerle ittifak yapmasına sıcak bakıyorlar. Buna karşılık, yalnızca yüzde 6,4’lük bir kesim ittifak yapılmasına karşı çıkıyor. Özellikle Güneydoğu illerindeki katılımcılar DEM Parti’nin ittifaklarını Kürt meselesinin çözümüyle ilişkilendirirken, Türk illerindeki katılımcılar bu koşulu öncelik olarak görmedi.
- Sponsorlarımız -
Ancak her iki grup da şeffaf ve açık diyalog beklentisini benzer oranda kabul edilebilir buldu.
Kürt seçmenlerin ittifak tercihleri: CHP öne çıkıyor
Katılımcıların yüzde 38,2’si DEM Parti’nin CHP ile ittifak yapmasını istedi. Yüzde 30,1’i ise DEM Parti’nin kimseyle ittifak yapmamasını talep etti. AKP ile ittifakı destekleyenlerin oranı ise yüzde 10,9 oldu. Güneydoğu illerinde katılımcıların yüzde 34,3’ü, Türk illerinde ise yüzde 20,9’u DEM Parti’nin ittifak yapmamasını istedi. CHP ile ittifakı destekleyenlerin oranı Güneydoğu illerinde yüzde 36, Türk illerinde ise yüzde 42,9 çıktı.
DEM Parti’nin ittifak desteği: Kürt illerinde düşük, Türk illerinde yüksek
DEM Parti’nin ittifakta yer almasını destekleyenlerin oranı yüzde 57,4 olarak ölçüldü. İttifak yapmaması gerektiğini düşünenlerin oranı yüzde 42,6 oldu. Bu oran, Kürt illerinde yüzde 54,4, Türk illerinde ise yüzde 64,8.
Türk illerinde ittifak desteği Kürt illerine göre daha yüksek çıktı.
Siyasi partilere göre ittifak desteği
Araştırmaya katılanların siyasi tercihlerine göre, DEM Parti’nin ittifakta yer almasını destekleyenlerin oranı CHP’lilerde yüzde 67,3, YRP’lilerde yüzde 22,2, HDP’lilerde yüzde 64,7, AKP’lilerde yüzde 29,1. Oy kullanmayanlarda yüzde 43,3.
- Sponsorlarımız-
CHP-DEM Parti ittifakı: Olumlu bakış daha yüksek
Katılımcıların yüzde 56’sı, CHP ve DEM Parti’nin önümüzdeki seçimlerde birlikte hareket etmesini olumlu buldu. Yüzde 34,5’i olumsuz buldu. yüzde 9,5’lik bir kesim ise kararsız kaldı. HDP seçmenlerinin yüzde 69,3’ü CHP ile ittifakı olumlu değerlendirirken, yüzde 21,1’i olumsuz buldu. CHP seçmenlerinde ise bu oran yüzde 75,2 olumlu, yüzde 15,5 olumsuz. Bölgesel bazda, Türk illerinde CHP-DEM Parti ittifakını olumlu bulanların oranı yüzde 67,2. Bu oran Kürt illerinde ise yüzde 51,7.
Kürt seçmenlerin CHP ile ittifak beklentisi: Kürt meselesi ve toplumsal barış öne çıkıyor
Kürt seçmenlerin çoğunluğu, CHP ile DEM Parti’nin Kürt meselesi, toplumsal barış, adalet ve demokratik standartlar gibi konularda birlikte hareket etmesini olumlu buluyor. Buna karşılık, hiçbir konuda ittifak yapılmamasını isteyenlerin oranı yüzde 4,5’te kaldı. Kürt illerinde katılımcılar CHP ile DEM Parti’nin Kürt meselesi konusunda ittifak yapmasını bekliyor. Türk illerinde ise demokratik standartların yükseltilmesi, refah ve ekonominin iyileştirilmesi beklentisi ön planda yer aldı.
CHP ile ideolojik uyum ve güven sorunu
Katılımcıların önemli bir kısmı, CHP ile DEM Parti arasındaki ideolojik uyumsuzluk, güven sorunu ve CHP’nin Kürtlerin kazanımlarına yönelik katı tutumlarının, birlikte hareket etmenin önünde engel oluşturduğunu belirtti. Özellikle Kürt illerindeki katılımcılar, bu faktörler nedeniyle olumsuz görüşler bildirdi.
- Advertisement -
CHP-DEM Parti ittifakının Kürt sorununa etkisi
Katılımcıların yüzde 50,4’ü, CHP ile DEM Parti ittifakının Kürt sorunlarının çözümüne yardımcı olacağını belirtti. Yüzde 37,9’u bu ittifakın yardımcı olmayacağını düşündüğünü ifade etti. Kürt illerinde, bu ittifakın Kürt sorunlarının çözümüne yardımcı olabileceğine dair beklenti Türk illerine göre daha düşük çıktı. Dolayısı ile kararsızlık eğilimi daha yüksek oldu.
CHP-DEM Parti ittifakının oy tercihlerine etkisi
Katılımcıların 23,4’ü CHP ile DEM Parti’nin ittifak yapmasının oy tercihlerini olumsuz veya etkilemeyeceğini belirtti. Buna karşılık, yüzde 45,9’luk bir kesim ittifakın oy tercihlerine olumlu etki yapacağını ifade etti. Kürt illerinde CHP ile DEM Parti ittifakının oy verme tercihini olumsuz etkileyeceği düşüncesi öne çıktı. Türk illerinde bu etkinin tam tersi bir eğilim var.
AKP ile ittifaka bakış: Olumsuz görüş hakim
Katılımcıların yüzde 55,3’ü, AKP ile DEM Parti ittifakının oy tercihlerini olumsuz etkileyeceğini ifade etti. Yüzde 18’i olumlu etkileneceğini belirtti. Türk illerinde yaşayanlar, AKP-DEM Part ittifakının oy tercihini olumsuz etkileyeceğini daha fazla ifade etti.
AKP’ye destek sıcak değil, ancak koşullu
Araştırmaya katılanların büyük kısmının AKP ile ittifaka sıcak bakmadı. En çok önem verilen konular ise Kürt meselesinin çözümü ve ekonominin iyileştirilmesi oldu. Adalet, hukuk normları ve toplumsal barış da ittifak yapılması durumunda dikkate alınması gereken şartlar arasında öne çıktı.